بررسی سبک اشعار به همراه فرهنگ واژگان، اصطلاحات و کنایات دیوان کمال الدین اسماعیل اصفهانی

کمال الدین اسماعیل اصفهانی معروف به «خلاق المعانی» از شاعران قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که او را «آخرین قصیده گوی بزرگ پیش از حمله مغول» نیز می دانند. کمال، اگرچه در شمار شاعران طراز اول محسوب نمی شود، اما در دیوانش آخرین نشانه های شکوه قصیده کهن را می توان دید و به گواهی بعضی از منتقدان و صاحب نظران، غزلیاتش در کنار شعر انوری و ظهیر، در حوزه زبان زمینه ساز غزل های روان سعدی است. پژوهش حاضر با عنوان بررسی سبک اشعار و فرهنگ واژگان، اصطلاحات و کنایات دیوان کمال الدین اسماعیل اصفهانی، کوششی است در جهت یافتن و شرح مختصات سبکی اشعار کمال و ذکر معانی لغات و اصطلاحات دشوار و مفاهیم کنایات آن و به طور کلی روشن نمودن وجوه مبهم اشعار او. در این رساله پس از آوردن شرح حال مختصری از کمال، سبک اشعار او از جنبه های شکل، محتوا، موسیقی، صور خیال و زبان بررسی شده است. در این بررسی مشخص شد کمال بیش از هر چیز قصیده پردازی مدیحه سراست که در شعرش عناصری از سبک خراسانی و عراقی به شکلی توأمان وجود دارد و شیوه او به ویژه در زبان و آرایه های شعری در نوسان میان این دو سبک است. پس از آن، فرهنگ جامعی از واژگان، اصطلاحات، کنایات و اعلام به کار رفته در شعر او به همراه معنی، مفهوم و شرح هر کدام و شاهدی از دیوان ارائه شده است. در تألیف مطالب فرهنگ، از واژه نامه های متقدم (و در موارد معدودی متأخر)، کتب علمی و دانش نامه های قدیم، تفاسیر کهن، کتب تاریخ و قصص، کتاب های جغرافیایی قدیم و ... استفاده کرده ایم.